Dagstarters

---

ONDERSTAANDE OPDRACHT IS GEMAAKT DOOR ANIKA VERSCHUUR VOOR PRO LEERLINGEN.

Het boek "Terra ultima" (Raoul Deleo) is een bijzonder boek dat de Woutertje Pieterse prijs won in 2022. De Woutertje Pieterse Prijs is een prijs voor het beste oorspronkelijk Nederlandstalige kinder- of jeugdboek. De jury bekroont sinds 1988 kinderboeken die uitzonderlijk zijn voor wat betreft taal, genre, thema, illustratie, vorm en/of vormgeving. Het doel van de prijs is het bevorderen van de kwaliteit van het Nederlandstalig kinder- en jeugdboek. Kijk hier voor meer informatie over de prijs én de gratis lessuggesties bij alle nominaties.

Het boek leent zich goed om passages uit voor te lezen. Maar begin altijd met het toelichten van de vorm van het boek, want het boek wordt gepresenteerd als een waargebeurd verhaal.

Ontdekkingsreiziger Raoul Deleo vond Terra Ultima na een jarenlange zoektocht. Met kleurrijke, gedetailleerde tekeningen doet hij verslag van zijn expedities en van de wonderbaarlijke dieren, planten en landschappen die hij er aantrof.
Terra Ultima zorgde al voor opwinding binnen de wetenschap. Maar nu kan iedereen kennis maken met het onbekende werelddeel. Speciaal voor dit boek kreeg Noah J. Stern, collega- ontdekkingsreiziger en bioloog, toegang tot het archief van Deleo. Hij maakte een representatieve selectie van prenten en aantekeningen, zodat iedereen zich een beeld van dit fascinerende, nieuwe werelddeel kan vormen.

Introductie van het boek
Je kunt het boek introduceren door de zogenaamde boektrailer te bekijken.
Vraag de leerlingen hun ogen te sluiten of hun hoofd op tafel te leggen. Ze mogen alleen luisteren naar de geluiden van de trailer. Wat horen ze? Waar doet het ze aan denken? Welke beelden passen erbij? Wat zien ze voor zich? Er zijn geluiden van dieren en water te horen, regenwoudachtige omgevingen.
Start de trailer nog een keer en nu mogen de leerlingen wél kijken. Klopte de voorspelling? Laat daarna het boek zien.
De prachtige platen in het boek zijn ook veelvuldig op internet te vinden en daardoor makkelijk op het digibord te zetten zodat iedereen het goed kan zien. Op de afbeeldingen zie je combinaties van dieren en planten verwerkt tot nieuwe dier-of plantensoorten. Hier samen naar kijken, over praten en daarbij stukken uit het boek voorlezen ligt voor de hand en kan mooie gesprekken opleveren. Introduceer het boek door 1 afbeelding centraal te zetten en daar vragen bij te stellen.
Welk dier zie je hier? Bestaat het wel? Welke kenmerken van dieren zie je er in terug? Waar zou dit dier kunnen leven? En waarom? Zou jij dit dier willen zijn? Willen aaien?
Maak vanuit de afbeelding de overstap naar het boek en vertel waar het over gaat.

Wanneer de leerlingen het lastig vinden om losse kenmerken van dieren te benoemen bij de afbeelding, kun je samen filmpjes bekijken waarbij je steeds één dier ontworpen ziet worden door schrijver Deleo. Hierdoor wordt het makkelijker om losse onderdelen te benoemen, zoals “ik zie de vleugels van een libelle”, “het snuitje van een konijn”, “de staart van een schorpioen”.
Libellula Lagoformosa
Coccinellursus hexapedus
Testudo Medusa

Of bekijk de aflevering van Het Klokhuis die gaat over kunstenaar Raoul Deleo.
Je neemt een kijkje in zijn atelier en krijgt zo meer te horen over het boek en de illustraties. Ook zit er een leuke tekenopdracht in verscholen die je kan doen met je klas: zet een lijn op papier en maak hier een beeld bij.

Wanneer je de leerlingen hebt laten kennismaken met het boek en er wat stukken uit hebt voorgelezen of platen hebt bekeken kun je overgaan tot de zogenaamde 'dagstarters'. Korte opdrachten die bij binnenkomst al op het digibord staan en die bedoeld zijn om de dag op een prettige manier te starten. Hieronder staan een aantal voorbeelden.

Bekijk de opdracht op youtube

Je ziet dat de vorm van de opdrachten steeds verandert; kijk, schrijf, overleg en teken. Het zal de eerste dag misschien wat toelichting behoeven, maar leg de leerlingen uit dat ze de dagstarter proberen zelfstandig te lezen of laten voorlezen en dan proberen de opdracht uit te voeren. Na een paar minuten start je de dag met het praten over de opdracht. Wie wil er wat vertellen over zijn antwoord? En natuurlijk leg je dan de koppeling terug naar het boek Terra Ultima, door bijvoorbeeld de plaat erbij te pakken of een stukje voor te lezen.
Wanneer ze aan de dagstarters gewend zijn kun je eenvoudig andere opdrachten als dagstarter gebruiken, en wanneer je daar altijd een boek aan koppelt is het een eenvoudige en leuke manier van leesbevordering.